Gisteren verzorgde ik in De Fabriek in Zaandam een inleiding bij de film 20,000 Days on Earth (2014) van Iain Forsyth & Jane Pollard. Dat ging ongeveer zo:

Welkom bij deze vertoning van 20,000 Days on Earth, een soort van documentairefilm over en met de al jaren in Engeland woonachtige, Australische, unieke rockzanger, componist, auteur en scenarist Nick Cave, geboren op 22 september 1957 in Melbourne. Duvelstoejager, dandy, charmeur, fantast, gentleman, literator, performer, vader, echtgenoot, automobilist.

Een film over herinneringen, hoe ze onze identiteit vormgeven, en hoe als artiest je identiteit transformeert op het podium.

Mijn naam is Job de Wit, het is vandaag mijn 15.900ste dag op aarde.

Ter inleiding op de film wil ik drie periodes uit zijn carrière belichten, in het bijzonder drie liedjes. Ik ga het niet in chronologische volgorde doen, zo werkt het geheugen niet, ik begin met Nick Cave’s bekendste hit.

Nick Cave brengt in de film een bezoek aan Het Instituut, wat een soort belichaming van zijn geheugen is. Beyoncé heeft naar het schijnt een camerapersoon in fulltime dienst die haar hele leven vastlegt, maar ik kan mij niet voorstellen dat er ergens een een historisch instituut is waar conservatoren met katoenen handschoenen de foto’s, films en dagboeken van een Australische cultster beheren. Het is wel een heel leuk gegeven in de film, en ik kom er zo nog even op terug.

Na afloop van zijn bezoek aan Het Instituut stapt Nick Cave in de auto. De avond is gevallen. Terwijl hij rondrijdt, vraagt hij zich af of hij zijn herinneringen recht doet. En dan ineens hoort hij een stem vanaf de achterbank. Hij kijkt in zijn achteruitkijkspiegel. Het is Kylie Minogue, en het is haar 16.099ste dag op aarde. Ze vertelt hoe ze Nick Cave in 1995 voor het eerst zag optreden en beschrijft hem als een silhouet van een boom in een Hitchcockfilm. Ik stel me de laatste scène uit Vertigo voor. Kylie vertelt ook over haar vriend indertijd, Michael Hutchence, de zanger van InXs. Twee jaar later was ie dood, hij stierf tijdens zijn 13.819e dag op aarde.

Hoeveel dagen Eliza Day heeft geleefd is niet bekend. Wel schijnt ze nog lang te hebben rondgespookt op de plek waar ze volgens de overlevering werd vermoord door haar minnaar. Nick Cave vertelt het verhaal opnieuw in “Where the Wild Roses Grow”, een duet met Kylie Minogue van zijn album Murder Ballads. De single kwam uit op 2 oktober 1995. Cave was 13.889 dagen oud, Kylie 9988. Hij is de moordenaar in het lied, zij het slachtoffer. Zij is duidelijk ook de betere actrice, zoals je kunt zien in de videoclip van regisseur en fotograaf Rocky Schenck. Het lied gaat over een romance die op zijn derde dag eindigt omdat, zoals Cave’s personage zingt, all beauty must die.

De setting van de clip is gebaseerd op het schilderij Ophelia (1852) van de Engelse schilder John Everett Millais, dat het gelijknamige personage uit Shakespeare’s Hamlet afbeeldt, kort voordat ze verdrinkt. Het was ook de inspiratie voor de filmposter van Lars von Triers Melancholia uit 2011.

Nick Cave is het hoofdpersonage van 20,000 on Earth. Hij wordt gespeeld door Nick Cave. Nick Cave heeft ook zijn teksten geschreven. Maar wie is Nick Cave? Op “Where the Wild Roses Grow” na heeft hij nooit een hit gehad, en dat is bijna twintig jaar geleden. Maar Nick Cave verkoopt nog rustig de HMH uit. Nick Cave bracht in 2013 zijn vijfentwintigste album uit, inclusief vier liveplaten, twee albums met zijproject Grinderman en vier platen met The Boys Next Door annex The Birthday Party.

Die laatste Cave-plaat heette Push the Sky Away, werd aan het eind van het jaar door de verzamelde Nederlandse muziekpers uitgeroepen tot beste album van 2013 en het opnameproces zie je terug in 20,000 Days on Earth. Ik kom er zo op terug. Eerst nog even naar Het Instituut, waar Cave uitgebreid een nogal curieuze foto becommentarieert. Laat ik niks verklappen, behalve dat het een optreden betreft van de Birthday Party, zijn eerste band, in 1976 opgericht in Melbourne onder de naam The Boys Next Door.

In de tijd dat de Birthday Party in Europa te zien en te horen was, begin jaren tachtig, kreeg de band de reputatie ‘the most violent live band in the world’ te zijn. Dat trok de aandacht, vooral van ‘psychopaten, bikers, skinheads en andere lowlives’, zoals hij het omschrijft. De band was in alternatieve kringen berucht en vermaard, en speelde ook enige keren in Nederland. Ik probeerde op YouTube een opname te vinden van het liedje dat ze op die beruchte foto spelen – dat lukte niet, maar ik vond wel dit, van de VPRO-televisie: “Release the Bats”, van de lp Junkyard. De opname is gemaakt in Paradiso op 4 juni 1982, Nick Cave’s 9021ste dag op aarde.

Bassist Tracey Pew, die Cave in de film noemt in de beschrijving van die opmerkelijke foto, stierf 4,5 jaar later, op zijn 10.550ste dag op aarde.

The Birthday Party werd in 1983 opgeheven, waarna zanger Cave en gitarist Mick Harvey een doorstart maakten met Nick Cave & The Bad Seeds, al heette de band ook nog even kort Nick Cave & The Cavemen, leuk, en, in het kader van de film van vandaag misschien wel erg toepasselijk: Nick Cave – Man or Myth?

De Duitse muzikant Blixa Bargeld, afkomstig van de zeer succesvolle Berlijnse undergroundband Einstürzende Neubauten, maakte jarenlang deel uit van The Bad Seeds. Ook hij duikt op in de auto bij Cave, net als, iets opmerkelijker, de Engelse acteur Ray Winstone. Grote vent, grijze baard, 215 dagen ouder dan Cave. Je kent hem uit Nil by Mouth, Sexy Beast, Cold Mountain en/of Beowulf. Of uit de Australische western The Proposition uit 2005, waarin hij de sheriff speelt, en waarvan het scenario is geschreven door Nick Cave en de regie werd gedaan door John Hillcoat.

John Hillcoat, die eind jaren tachtig een documentaire over InXs maakte, in 2000 een clip voor Einstürzende Neubauten regisseerde en in 2003 voor het eerst een clip voor Nick Cave & The Bad Seeds. En in 2013 voor “Jubilee Street”, de song waar 20,000 Days on Earth mee afsluit.

En wie speelt de hoofdrol in die clip van “Jubilee Street”? Juist, Ray Winstone. Hij speelt de klant van een callgirl, die hij ontmoet in een apartement op het adres Jubilee Street 38. “The problem was she had a little black book. And my name was written on every page,” zingt Cave in het nummer. En je vreest dat het met deze ‘girl named Bee’ net zo afloopt als met Eliza Day in “Where the Wild Roses Grow”, zeker als je de reputatie kent van de personages die Ray Winstone doorgaans speelt. En helemaal als je weet dat Jubilee Street in Londen in de wijk Whitechapel ligt, het terrein, in de jaren tachtig van de negentiende eeuw, van Jack the Ripper.

Ik heb de Londense Jubilee Street opgezocht in Google Streetview, en dat lijkt echter helemaal niet op de Jubilee Street in de clip. Ook Jubilee Street in Brighton, waar Cave woont, is het zeker niet. Hier is de clip:

Volgens mij blijft het meisje in leven. Ray Winstone beleeft iets van een meltdown.

En Nick Cave zong:

I am alone now
I am beyond recriminations
Curtains are shut
Furniture has gone
I’m transforming
I’m vibrating
I’m glowing
I’m flying

Het is vandaag Nick Cave’s 20.922ste dag op of om de aarde. Veel plezier met de film.